anasayfa kategoriler idesözlük müze rehberi köşe yazıları sunumlar amacımız bize ulaşın
› Kategoriler  


Çorap / Eldiven ve Harik


Örgücülük üzerine yapılmış çalışmalar Anadolu ve Rumeli’nin çeşitli çorap türleri, Sivas çoraplarının desen, teknik ve özellikleri yanı sıra, Ankara-Ayaş, Afyon-Emirağ, Malatya, Van, Rize, Trabzon çorap ve çedikleriyle ilgili bilgiler vermektedir.(1)

Bu ürünler arasında özellikle bir ya da beş şiş ile örülen çoraplar ilgi çekmektedir.
Bir şiş ile örülen çoraplara Antalya ve Emirdağ Yunak’ta rastlanmaktadır. Genellikle erkek örücülerin yaptığı bu tür uygulamalarda tığ (ucu çengel biçiminde mil) kullanılmaktadır.
 
Çoraplar tek renkli ve çok renkli olarak iki ana başlık altında toplanır. Gerek tek, gerekse çok renkli çoraplarda yatay, dikey ve diagonal sularla ya renk ya da ilmeklerin nitelik ve niceliklerini değiştirerek süslemeler yapılır. Örgüler arasında halk dilinde çorap örgüsü olarak isimlendirilen ‘düz örgü’ler desen açısından oldukça zengindir.

Çok renkli çorapların boğazlı modelleri Antalya, Isparta, Sivas, Hakkari örnekleri kayda değerdir. Benzer durum Konya, Afyon, Behramkale, Çorlu ve yörelerinde örülen çedik, patik vb. isimlerle bilinen boğazsız çoraplar için söz konusudur.
Çok renkli çoraplar arasında bir grup, işleme izlenimini veren görünümü ile dikkat çekmektedir. Örgü ipliğinden başka, süsleme  iplikleri kullanarak, ya düz örgü ilmekleri üzerinde yürütülen ya da ilmeklere sarılarak, dolanarak yapılan bu örgülerin dolama, iğne ardı, zincir ve sarma vb. isimler verilmiş olan uygulama biçimleri olup Sivas, Van, Rize gibi merkezlerde ilginç örnekleri görülür.

Tek renkli çorapların düz örgü ile örülmemiş grubunda, örgünün düz, ters, eksiltme ve arttırma ilmeklerinden geliştirilerek yapılmış süslemeli örgüler gözlenmektedir. Bunların özen gösterilerek, beyaz yünle örülen tek renkli ‘damat çorapları’nda selvi, kılçık, fındıklı olarak isimlendirilen delikli (ajurlu) örgü vb.gibi çeşitleri vardır. Benzeri Ayaş’taki tiftik kadın ve çocuk çorapları için de geçerlidir.
Tek renkli çoraplar arasında, Karapınar, beyaz dışında çok ince eğrilmiş, sarı, mavi, pembe renklerle yapılan yün çoraplarıyla,
Afyon ise beyaz tek renkli topuksuz ve her büyüklükteki ayağa giyilebilen yün çoraplarıyla dikkat çekmektedir.
Sivrihisar’da çoraplar krem ya da beyaz olup ajurların, genellikle konçlarda yer aldığı görülür

Reşik/Harik

Yüzü tiftik ve yünle örülmüş, tabanı kendir ipinden oluşturulmuş hasır örgü ile kaplanan, Van, Hakkari, Bitlis ve Şırnak’ta karşımıza çıkan ve yörede ‘reşik’ olarak isimlendirilen bu ayakkabılar, örgücülük alanında, örücülük ile birlikte yapılan en ilginç türlerden  biridir.

Benzeri ‘harik adıyla Bitlis’te karşımıza çıkar. Harik ustası kendir ipinden hazırladığı hasır örgü biçimindeki tabanı yünle besler, keçe taban kalıbına diktikten ve astarladıktan sonra üstünü ayrıca örülen ayakkabı yüzü ile birleştirir ve ayakkabıyı bağcıkları ile tamamlar.

İlgili konular hk. detaylı bilgi için bkz.

 

    Kapat
 

     Ö. Barışta ‘T.C Dönemi Halk Plastik Sanatları’ Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara 2005
     Ö.Barışta, Türk El Sanatlarından El Örgüsü Çoraplar, Atatürk Kültür Dil Tarih Yüksek Kurumu, C.2, 1986
     K.Özbel,Türk Köylü Çorapları’, İş Bankası Kültür Yayınları 164, İstanbul 1976
     Kenan Özbel, Anadolu Çorapları, CHP Halkevleri Bürosu Yayımları, Kılavuz Kitaplar: 9, 1945
     K.Özbel, Knitted Stockings From Turkish Villages, T.İş Bankası Cultural Publications,164, İstanbul 1981
     N.Görgüna Kırzıoğlu, Türk Dünyasında Ortak Motifler / Common Motives İn the Turkish World, Ankara 1995
     S.Dinçsoy-A.Polat, Yün İşleri, İstanbul 1967

(1) Yöresel özellikler ile ilgili geniş bilgi için bkz.
     Betsy,Harrell, Anatolian Knitting Designs. Sivas Stoking Patterns Collected in an İstanbul Shantytown, Redhouse press, İstanbul 1981
     M.Üçer, Sivas’ın İki Köyüne Ait Bazı Çoraplar,Türk Etnografya Dergisi,Ankara 1982 S17
     H.Doğruyol, Ayaş’ta Tiftik Çorap Yapımında Kullanılan Doğal Boyalar, 2.El Sanatları Sempozyumu,DEÜ GSF Yayınları, İzmir 1984
    G.Parlar, Emirdağ ve Bazı Köylerinden Patik Örnekleri Üzerine, Emirdağ Kültür Sempozyumu Tebliğler, Emirdağ Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliği Yayınları,No2 1995
    H.Şahin, Malatya El Dokuması Çorap ve Eldivenler,Kültür ve Sanat,T.İş Bankası Yay.1992
    M.Ünsal,Van Çorapları, Dünyada Van, Van Valiliği Kültür Sanat Derg.1997
    Ö.Barışta, Rize El Sanatları/ Rize Handcrafts, Kültür Bakanlığı, 1977
    Sümerkan, Trabzon Yöresi Geleneksel El Sanatları, Trabzon Valiliği, Trabzon1998

Fotoğraf:N.Görgüna Kırzıoğlu, Türk Dünyasında Ortak Motifler / Common Motives İn the Turkish World, Ankara 1995

 
     
 
 
› İlgili kategoriye ait ürünler
İlgili kategoriye ait herhangi bir ürün bulunmamaktadır.

› Bunları biliyor musunuz?
Birsen Malkoç
Tüm hakları saklıdır. © 2024 idesanat.com
Önemli Bilgiler
1. İçeriğimizi başka bir sitede paylaşıyorsanız, lütfen kaynak belirtmeyi unutmayın, ilginize teşekkür ederiz.
2. Sitemizde bulunan bir içeriğin telif haklarına veya yasalara aykırı olduğunu düşünüyorsanız lütfen bize bildirin.